Krzyżowość alergenów

Czy zdarzyło się, że w sezonie pylenia brzozy poczułeś nieprzyjemne swędzenie w ustach po zjedzeniu jabłka? To może być alergia krzyżowa – zjawisko, które dotyka coraz więcej osób. Objawy mogą pojawić się nagle, po kontakcie z pozornie nieszkodliwym produktem. Pomocne może być zrozumienie, jak działa mechanizm alergii krzyżowej. W tym artykule opisano krzyżowość alergenów – jak się objawia, jak jest diagnozowana i leczona.

Na czym polega alergia krzyżowa i skąd się bierze?

Alergia krzyżowa to specyficzna odpowiedź układu odpornościowego, w której dochodzi do pomyłki. Organizm, uczulony na jeden konkretny alergen (np. pyłki roślin), zaczyna reagować na zupełnie inną substancję (np. owoc lub warzywo), ponieważ „widzi” to samo zagrożenie.

Reakcja krzyżowa – co to właściwie oznacza? Definicja zjawiska

Reakcja krzyżowa to zjawisko immunologiczne, w którym wytworzone przeciwciała IgE przeciwko jednemu alergenowi reagują z innym strukturalnie podobnym czynnikiem alergicznym. Innymi słowy, układ odpornościowy, nauczony rozpoznawać np. białko pyłku brzozy, mylnie rozpoznaje podobne białka obecne w jabłku i uruchamia reakcję obronną.

Przyczyny alergii krzyżowych: rola białek o podobnej budowie

Główną przyczyną alergii krzyżowych jest wysokie podobieństwo w budowie chemicznej białek pochodzących z różnych źródeł. Alergeny wziewne, takie jak pyłki drzew, a także alergeny pokarmowe, np. w owocach, mogą zawierać fragmenty o niemal identycznej strukturze, przez co są interpretowane przez układ odpornościowy jako jeden wróg.

Przeciwciała IgE a mechanizm powstawania krzyżowych reakcji alergicznych

W procesie alergicznym najważniejszą rolę odgrywają przeciwciała IgE. Po pierwszym kontakcie z czynnikiem alergicznym (np. pyłkiem brzozy), organizm produkuje specyficzne przeciwciała IgE skierowane przeciwko danemu alergenowi. Przy kolejnym kontakcie, przeciwciała błyskawicznie rozpoznają intruza i uruchamiają kaskadę zapalną.

W przypadku alergii krzyżowej przeciwciała IgE rozpoznają podobne białka występujące w pokarmach, co prowadzi do uwolnienia histaminy i wystąpienia objawów alergicznych.

Alergia krzyżowa – objawy, które powinny Cię zaniepokoić

Symptomy mogą być zróżnicowane – od łagodnych i miejscowych po ciężkie i ogólnoustrojowe. Wiedza, jakie są objawy alergii krzyżowej, jest istotna w szybkiej reakcji.

Zespół alergii jamy ustnej – najczęstszy symptom

Najczęstszą manifestacją jest tzw. zespół alergii jamy ustnej (OAS). OAS Pojawia się zazwyczaj w ciągu kilku minut po spożyciu surowego owocu lub warzywa. Charakterystyczne to:

• świąd ust i podniebienia,
• mrowienie i pieczenie języka,
• lekki obrzęk warg.

Jak wyglądają objawy skórne przy alergii krzyżowej?

Krzyżowe reakcje alergiczne mogą również pojawić się na skórze. Do najczęstszych objawów skórnych należą ostra pokrzywka, czyli swędzące bąble, a także zaczerwienienie skóry. W miejscu bezpośredniego kontaktu, np. na wargach, może wystąpić pokrzywka kontaktowa ustno-gardłowa.

Czy alergia krzyżowa jest groźna? Obrzęk naczynioruchowy i ryzyko reakcji anafilaktycznej

W większości przypadków objawy są łagodne, ale nie należy lekceważyć symptomów. Jednak w rzadkich przypadkach, alergia krzyżowa jest groźna, gdyż może prowadzić do pojawienia się poważnych reakcji. Przykładowo obrzęk naczynioruchowy, czyli nagły obrzęk głębszych warstw skóry i błon śluzowych, który jest szczególnie niebezpieczny, gdy dotyczy gardła lub krtani, ponieważ może utrudniać oddychanie. W skrajnych przypadkach możliwa jest nawet ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna, która stanowi zagrożenie życia.

Najczęstsze alergeny krzyżowe – sprawdź, co może Cię uczulać

Znajomość powiązań między alergenami wziewnymi a pokarmowymi to podstawa w zarządzaniu alergią. Poniżej przedstawiamy najczęstsze alergie krzyżowe.

Z czym krzyżuje się brzoza? Najpopularniejsze reakcje pyłkowo-pokarmowe

Alergia na pyłki brzozy jest jedną z najczęstszych przyczyn reakcji krzyżowych. Osoby uczulone na brzozę mogą reagować na:

• Owoce: jabłka, gruszki, brzoskwinie, nektarynki, śliwki, wiśnie, kiwi.
• Warzywa: seler, marchew, pomidor.
• Orzechy: laskowe, włoskie, migdały.

Alergia na trawy i bylicę a reakcje krzyżowe z warzywami i przyprawami

Alergicy uczuleni na pyłki traw mogą odczuwać objawy po zjedzeniu pomidorów, melona lub selera. Z kolei alergia na pyłki bylicy często krzyżuje się z selerem, marchwią oraz wieloma przyprawami, takimi jak anyż, koper czy pieprz.

Zespół lateks-owoce – nieoczywiste połączenie

Ciekawym przykładem jest zespół lateks-owoce. Osoby z alergią na naturalny lateks (np. w rękawiczkach) mogą doświadczać reakcji alergicznych po spożyciu bananów, awokado, kiwi bądź kasztanów jadalnych.

Reakcje krzyżowe – tabela