Co to jest alergia? Przyczyny, rodzaje i objawy uczulenia

W SKRÓCIE:

• Co to jest? Alergia to nadwrażliwość organizmu na nieszkodliwe substancje (alergeny).
• Objawy: katar sienny, łzawienie oczu, wysypka, duszności, dolegliwości trawienne.
• Kto choruje? Często dziedziczna – ryzyko wzrasta, jeśli w rodzinie występują alergie.
• Diagnostyka: testy skórne i badania krwi na przeciwciała IgE.
• Co robić? Unikać alergenów, stosować leczenie zalecone przez alergologa.

SPIS TREŚCI:

1. Definicja alergii i jak powstaje
2. Co powoduje alergię? Główne przyczyny i czynniki ryzyka
3. Najczęstsze choroby alergiczne – poznaj rodzaje i objawy uczulenia
4. Jak rozpoznać alergię? Podstawowe metody diagnostyki
5. Alergia – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Definicja alergii i jak powstaje

Definicja alergii określana jest jako nadmierna i nieprawidłowa reakcja organizmu na substancje, które dla osób zdrowych są nieszkodliwe. Układ odpornościowy alergika mylnie identyfikuje czynniki uczuleniowe – nazywane alergenami – jako zagrożenie. W efekcie, uruchamia złożone mechanizmy obronne, co prowadzi do wystąpienia uciążliwych objawów.

Mechanizm powstawania alergii – rola histaminy i przeciwciał IgE

Mechanizm powstawania alergii jest procesem nabytym, co oznacza, że uczulenie nie pojawia się przy pierwszym kontakcie z daną substancją. Dopiero po kilkukrotnej ekspozycji układ odpornościowy „uczy się” rozpoznawać alergen. W tym procesie istotną rolę odgrywają specjalne przeciwciała – immunoglobuliny klasy E (IgE).

Gdy organizm ponownie zetknie się z „wywoływaczem”, przeciwciała IgE łączą się z alergenem, co uaktywnia komórki odpornościowe, takie jak mastocyty. Prowadzi to do gwałtownego uwalniania histaminy – substancji chemicznej odpowiedzialnej za większość typowych objawów alergii, takich jak katar, świąd, obrzęk lub wysypka.

Czym są alergeny i jak wywołują uczulenie?

Alergeny to substancje, które wywołują reakcję alergiczną. Teoretycznie alergenem może stać się niemal wszystko, co przedostaje się do organizmu z zewnątrz. Wliczają się w to drogi oddechowe, przewód pokarmowy, skóra lub wstrzyknięcie. Dla osób zdrowych są obojętne, jednak u alergików inicjują procesy reakcji immunologicznej, której efektem jest właśnie uczulenie.

Co powoduje alergię? Główne przyczyny i czynniki ryzyka

Bezpośrednią przyczyną alergii jest kontakt z alergenem. Jednak skłonność do rozwoju nadwrażliwości jest często uwarunkowana wieloma czynnikami, wśród których genetyka odgrywa ważną rolę.

Najpopularniejsze alergeny wziewne, pokarmowe i kontaktowe

Alergeny można podzielić na kilka głównych grup w zależności od drogi, jaką dostają się do organizmu:

• Alergeny wziewne: dostające się przez drogi oddechowe, np. pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, zarodniki pleśni.
• Alergeny pokarmowe: zawarte w jedzeniu, np. mleko, jaja, orzechy, soja, pszenica, ryby i owoce morza.
• Alergeny kontaktowe: wywołujące reakcję po kontakcie ze skórą, np. metale (nikiel), składniki kosmetyków, lateks.
• Jady owadów: np. jad pszczoły, osy lub szerszenia.

Czy alergia jest dziedziczna? Genetyka a skłonność do alergii

Skłonność do rozwoju alergii jest silnie uwarunkowana genetycznie. Ryzyko zachorowania u dziecka jest znacznie wyższe, jeśli w rodzinie występowały już choroby alergiczne. Szacuje się, że gdy oboje rodzice są alergikami, prawdopodobieństwo wystąpienia alergii u dziecka wynosi 50-70%. Jeśli choruje jedno z rodziców lub rodzeństwo, ryzyko to spada do 20-40%.

Najczęstsze choroby alergiczne – poznaj rodzaje i objawy uczulenia

Alergia może objawiać się na wiele sposobów, w zależności od rodzaju alergenu i indywidualnych predyspozycji. Poniżej przedstawiamy najczęściej diagnozowane choroby alergiczne.

Alergiczny nieżyt nosa i alergiczne zapalenie spojówek

To jedne z najpowszechniejszych postaci alergii, często wywoływane przez alergeny wziewne. Objawiają się napadami kichania, wodnistym katarem, zatkanym nosem oraz swędzeniem, zaczerwienieniem i łzawieniem oczu.

Astma atopowa – objawy i związek z alergią

Astma atopowa to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która często rozwija się na podłożu alergicznym. Typowe objawy to duszności, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej i napadowy kaszel, nasilające się po kontakcie z alergenem.

Alergie pokarmowe i symptomy

Reakcje na alergeny pokarmowe mogą obejmować dolegliwości ze strony układu pokarmowego (bóle brzucha, biegunka, wymioty), zmiany skórne (pokrzywka), a w ciężkich przypadkach nawet zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny.

Reakcje skórne – pokrzywka i kontaktowe zapalenie skóry

Pokrzywka objawia się swędzącymi bąblami na skórze, przypominającymi te po poparzeniu pokrzywą. Z kolei kontaktowe zapalenie skóry to reakcja zapalna (zaczerwienienie, swędzenie, pęcherzyki) pojawiająca się w miejscu bezpośredniego kontaktu skóry z alergenem.

Uczulenie na jad owadów (pszczół, os)

U osób uczulonych użądlenie może wywołać nie tylko silny obrzęk w miejscu ukąszenia, ale również reakcję ogólnoustrojową, w tym trudności z oddychaniem, spadek ciśnienia, a nawet wstrząs anafilaktyczny.

Alergia u dzieci i niemowląt – na co zwrócić uwagę?

Objawy alergii mogą pojawić się w każdym wieku, jednak pewne rodzaje uczulenia są charakterystyczne dla konkretnych etapów życia. U niemowląt najczęściej diagnozuje się alergie pokarmowe (np. na białka mleka krowiego). W wieku dziecięcym i nastoletnim dominują alergie wziewne prowadzące do kataru siennego bądź astmy atopowej.

Jak rozpoznać alergię? Podstawowe metody diagnostyki

Prawidłowe rozpoznanie alergii jest kluczowe dla wdrożenia skutecznego leczenia i unikania alergenów.

Kiedy warto podejrzewać chorobę alergiczną?

Jeśli zauważasz powtarzające się, sezonowe lub nagłe objawy, takie jak katar, wysypka, duszności czy problemy żołądkowe, które pojawiają się w określonych okolicznościach (np. po zjedzeniu konkretnego produktu, w okresie pylenia traw), warto skonsultować się z lekarzem.

Jakie badania na alergię może zlecić lekarz?

Podstawą diagnostyki chorób alergicznych jest szczegółowy wywiad lekarski dotyczący objawów i okoliczności występowania symptomów. W celu potwierdzenia diagnozy lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak:

• Testy skórne: polegające na nałożeniu na skórę niewielkiej ilości alergenu i obserwacji reakcji.
• Badania krwi: oznaczające poziom swoistych przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom.

Alergia – najczęściej zadawane pytania (FAQ)