Pyłek olszy
Pyłek olszy (rodzaj Alnus) należy do najsilniejszych alergenów sezonowych. Zazwyczaj spotykane gatunki to olsza czarna (Alnus glutinosa) i olsza szara (Alnus incana). W okresie kwitnienia, stężenie pyłku w powietrzu może osiągać wartości od kilkuset do nawet kilku tysięcy ziaren na metr sześcienny, co sprawia, że łatwo wywołuje reakcje alergiczne. Za główny alergen uznaje się białko Aln g 1 z rodziny PR-10, które wiąże się z przeciwciałami IgE i prowadzi do wystąpienia symptomów alergii.
Kiedy pyli olcha?
Olsza zaczyna pylić dość wcześnie – jeszcze przed pojawieniem się liści. W klimacie umiarkowanym, pierwsze pylenie można zaobserwować nawet pod koniec zimy, najczęściej w lutym lub marcu. W cieplejszych latach, sezon startuje szybciej, w chłodniejszych – występuje później.
Najsilniejsze stężenia pyłku pojawia się zazwyczaj tuż przed pyleniem brzozy. Oznacza to, że osoby uczulone mogą odczuwać dolegliwości już w okresie przejściowym między zimą a wiosną. Intensywność pylenia zależy nie tylko od bieżącej pogody, ale też od warunków w poprzednim roku, kiedy tworzyły się pylniki.
Objawy alergii na olchę
Reakcja na pyłek olszy pojawia się nagle, często w pierwszych dniach sezonu, gdy stężenie ziaren w powietrzu gwałtownie rośnie.
Typowe symptomy to:
- wodnista wydzielina z nosa,
- świąd i napadowe kichanie,
- zatkany nos i problemy z drożnością,
- podrażnione oczy: łzawienie, pieczenie i zaczerwienienie.
W niektórych przypadkach mogą wystąpić również kaszel, duszności lub objawy astmy. Uczulenie na olszę zwiększa także wrażliwość na pyłek brzozy bądź leszczyny, ponieważ alergeny obu drzew są ze sobą spokrewnione.
Jak radzić sobie z alergią na olchę?
Unikanie kontaktu z pyłkiem
- sprawdzanie prognoz pylenia,
- ograniczanie wietrzenia mieszkań w okresie dużego stężenia,
- stosowanie filtrów HEPA w klimatyzacji,
- zakładanie okularów przeciwsłonecznych i masek ochronnych na zewnątrz.
Leczenie objawowe
- leki przeciwhistaminowe doustne lub donosowe,
- sterydy donosowe przy nasilonych objawach,
- krople do oczu łagodzące podrażnienia.
Terapia długofalowa
W cięższych przypadkach warto rozważyć immunoterapię, która nie tylko zmniejsza wrażliwość na olszę, ale też redukuje reakcje krzyżowe na brzozę lub leszczynę. Obecnie trwają badania nad wykorzystaniem zmodyfikowanego alergenu Aln g 1 w terapii, który mógłby zmniejszać ryzyko występowania reakcji uczuleniowych.
Powszechnym zaleceniem jest wzmacnianie odporności organizmu poprzez zdrową dietę, sen i unikanie dymu tytoniowego oraz zanieczyszczeń powietrza.
Jak wygląda olsza?
Olsza należy do rodziny brzozowatych (Betulaceae). Występuje jako drzewo lub krzew, przeważnie na wilgotnych siedliskach – nad rzekami, stawami lub podmokłymi terenami.
Charakterystyczne cechy:
- Liście: eliptyczne, czasem zaokrąglone, z ząbkowanym brzegiem; u olszy czarnej mają połyskującą powierzchnię.
- Kwiaty: rozwijają się przed liśćmi, są drobne, zebrane w kotki – męskie produkują pyłek, żeńskie przekształcają się w owoce.
- Pyłek: ziarna o średnicy ok. 20–27 µm, z kilkoma porami, przez które uwalnia się pyłek do atmosfery.
Dzięki szybkiemu kwitnieniu i obecności w różnych środowiskach, olsza stanowi ważny element ekosystemu, ale jednocześnie bywa utrapieniem dla alergików.