Współcześnie, jednym z najczęściej występujących schorzeń jest alergia, która wciąż pozostaje źródłem wielu nieporozumień. Czy człowiek może urodzić się z uczuleniem? Co odróżnia nietolerancję laktozy i uczulenie na mleko? Czy nadmierna higiena może zaszkodzić? W gąszczu opinii łatwo się zgubić, dlatego w dzisiejszym artykule rozwiewamy wątpliwości, przedstawiając najpopularniejsze mity i fakty o alergii — ze wsparciem niezawodnych ekspertów i aktualnej wiedzy medycznej.
W skrócie:
- Nie rodzimy się z alergią — dziedziczymy skłonność.
- Alergia ≠ nietolerancja pokarmowa.
- Objawy alergii są różne — zależą od alergenu.
- Alergia to choroba, której nie wolno bagatelizować.
- Nadmierna higiena może sprzyjać alergii.
- Wstrząs anafilaktyczny zagraża życiu.
- Istnieje rzadka alergia na wodę.
Mity o alergii
Człowiek rodzi się z alergią
Nie. Człowiek nie rodzi się z alergią, ale może odziedziczyć skłonność do rozwoju uczulenia. Alergia jest reakcją nabytą, co oznacza, że pojawia się zaraz po kontakcie z alergenem. Natomiast genetyczne predyspozycje mogą zwiększać ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej w późniejszym życiu.
„Oczywiście zdarza się, że alergia rozwija się w wieku niemowlęcym. Tak jest np. w przypadku alergii pokarmowych. Dotyka ona znacznie częściej dzieci niż osób dorosłych i faktycznie dziecko może być alergikiem od bardzo wczesnego okresu swojego życia. Natomiast zazwyczaj alergikami stajemy się w nieco późniejszym wieku, kiedy nasz organizm zaczyna reagować na pewne alergeny w sposób przesadnie silny.” — wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński.
Alergie mają podobne objawy
Nieprawda. Przede wszystkim, symptomy uczulenia zależą od rodzaju nadwrażliwości. Przykładowo, objawy alergii pokarmowej to m.in. pokrzywka, wymioty i nudności. Zaś objawy alergii na roztocza to zatkany nos, duszności i świszczący oddech. Natomiast alergia na sierść zwierząt objawia się zazwyczaj łzawieniem oczu, zaczerwienionymi spojówkami, katarem i dusznością. Z kolei objawy alergii na pleśń to nieżyt nosa, świszczący oddech, duszności oraz nawracające zapalenie krtani.
Nietolerancja i alergia to jeden termin
Terminy alergia i nietolerancja bywają używane zamiennie, co jest niepoprawne — zwłaszcza w przypadku alergii pokarmowej. Alergia jest związana z nieprawidłową reakcją organizmu, w którą zaangażowany jest układ odpornościowy. Natomiast nietolerancja związana jest najczęściej z brakiem enzymów potrzebnych do trawienia składnika pokarmowego.
„Krowie mleko może wywołać alergię, ale też organizm ludzki może go nie tolerować. W Polsce ok. 20–25% dorosłych osób nie trawi mleka, z powodu braku enzymu rozkładającego cukier zawarty w mleku — laktazy. Ich organizm nie toleruje mleka, lecz to nie oznacza, że są alergikami. Różne mogą być objawy, różny jest także mechanizm powstania i sposoby leczenia tych chorób. Z alergii na mleko część dzieci wyrasta. Niektórzy ludzie przez całe życie z powodu braku laktazy mleka nie tolerują. Tendencja ta wzrasta wraz z wiekiem. Z kolei celiakia to choroba o podłożu genetycznym, charakteryzująca się nietolerancją glutenu, ale nie jest to alergia.” — wyjaśnia prof. Dr hab. n. med. Bolesław Samoliński.
Fakty o alergii
Alergia to choroba
Tak, alergia jest chorobą. Niestety, większość osób lekceważy problem uczulenia, uznając, że katar lub kichanie w okresie wiosennym to naturalna reakcja organizmu. Jeśli jednak symptomy wracają co roku, to powinno nas to zaniepokoić — szczególnie gdy nie znamy powodów występowania dolegliwości. Jeżeli zatem objawy są męczące i nawracające, zawsze należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który pomoże rozwiać wątpliwości i zalecić wykonanie testu diagnozującego uczulenie.
„Proszę pamiętać, że objawy takie jak katar, kaszel, częste kichanie czy też łzawienie, jeśli przebiegają bez gorączki i powtarzają się cyklicznie o określonej porze roku, świadczą o alergii, a nie o przeziębieniu. Alergii więc nie można bagatelizować. Nieleczona, może być przyczyną przewlekłych i poważnych chorób układu oddechowego (np. astma oskrzelowa), układu pokarmowego (zaburzenia wchłaniania, zespoły niedoborowe np. witamin), przewlekłe i uciążliwe zmiany skórne, zaburzenia odporności (np. nawracające infekcje).” — mówi lek. med. Magdalena Maria Piórkowska.
Nadmierna higiena rozwija alergie
Zbyt częste mycie oznacza redukcję ilości bakterii, które naturalnie zasiedlają ludzką skórę i błony śluzowe. Ogranicza to kontakt z pasożytami i innymi patogenami, na których układ immunologiczny może „ćwiczyć” odporność. Pozbawiony szansy na walkę z patogenami organizm zwraca się przeciwko cząsteczkom neutralnym, przykładowo roztoczom, pyłkom roślin i wydzielinom gruczołów zwierząt. W efekcie, po kontakcie z czynnikiem uczulającym, organizm może zareagować reakcją alergiczną. Warto wiedzieć, że alergie są częstsze w krajach rozwiniętych, rzadsze natomiast w krajach uboższych.
Alergia może zabić
To prawda. Alergia może wywołać wstrząs anafilaktyczny — gwałtowną reakcję organizmu, która może skończyć się śmiercią. Reakcja anafilaktyczna może wystąpić od pół godziny do kilku godzin od kontaktu z alergenem, wywołując m.in. nagłe pogorszenie się samopoczucia, uczucie kołatania serca lub ból głowy. W przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego należy wezwać pogotowie — osoba poszkodowana musi jak najszybciej otrzymać zastrzyk z adrenaliny.
Ciekawostka: istnieje alergia na wodę
Choć znajduje się we wszystkich komórkach ludzkiego ciała, uczulenie na wodę istnieje naprawdę. Tzw. pokrzywka wodna (aquagenic urticaria) jest jednak niezwykle rzadka — przypadłość po raz pierwszy opisano w latach 60 ubiegłego wieku. Obecnie odnotowano niecałe 100 przypadków alergii na wodę na świecie.
Alergia na wodę może objawiać się w najróżniejszy sposób – migreną i zawrotami głowy, a nawet opuchlizną, pokrzywką i pieczeniem skóry. Co ciekawe zdarza się, że samą reakcje wywołują substancje zawarte w wodzie, takie jak chlor lub metale. Skuteczna metoda leczenia niestety nie istnieje, dlatego leczy się jedynie objawy łagodzące objawy pokrzywki wodnej. W tym celu wykorzystuje się leki przeciwhistaminowe, beta-adrenolityki oraz środki antycholinergiczne, jak również steroidowe maści i kremy.
Alergia bez tajemnic — co warto zapamiętać
Choć dotyka milionów ludzi, wokół alergii wciąż krąży wiele mitów. Warto przede wszystkim zapamiętać, że:
- Nie rodzimy się z uczuleniem, lecz możemy odziedziczyć skłonność do rozwoju nadwrażliwości.
- Alergia różni się od nietolerancji,
- Objawy zależą od rodzaju alergii,
- Nadmierna higiena może osłabiać odporność, a nieleczona alergia prowadzić do poważnych chorób.
- W skrajnych przypadkach, jak wstrząs anafilaktyczny, zagrożone jest życie.
W związku z powyższym, odpowiednia wiedza i szybka reakcja to klucz bezpieczeństwa alergików.